Historia rasy: tuvan owczarek lub tuvański pasterz - to starożytna rasa psów, wyhodowana przez lud zamieszkujący tereny na południu Syberii (Tuva, Ałtaj) i północy Mongolii. Do połowy XX wieku tych psów hodowali pasterze, którym tuvany pomagały pilnować bydło, ochraniając go od wilków, stróżowali mienia. Ponieważ historyczne właściciele tych psów zajmowały się hodowlą bydła w warunkach klimatu skrajnie kontynentalnego oraz miejscowości górzystej, tuvan był świetnie przyzwyczajony ku nagłym zmianom temperatury i pracy w skomplikowanych warunkach. Przodkami tych zwierząt były starożytne psy tybetańskie, z Mongolii oraz Azji Środkowej. Najbliżej spokrewnione z psami tej rasy są dog tybetański, owczarek mongolski, owczarek środkowoazjatycki. Na początku lat 2000 tuvany prawie zniknęły, a znaleźć go można było wyjątkowo na pasowiskach, w górach rejonu Mongun-Tajgińskiego. Obecnie rasa jest wspierana przez specjalizowane żłobka, zorientowane na odnowienie populacji i czystości rasy. Tuvany owczarki (Kadarczy yt) zostały zbadane w pierwotnych miejscach zamieszkania podczas licznych ekspedycji, zorganizowanych przez fachowców laboratorium porównywalnej genetyki zwierząt Rosyjskiej Akademii Nauk od roku 1997 do 2002. Już podczas pierwszej ekspedycji doszli do wniosku, że tuvany są spotykane dość rzadko, i udało się odnaleźć nieliczne kilkadziesiąt osobników. To związane jest najpierw z tym, że pasterze kastrowali tuvanów, żeby one nie uciekały daleko od przystanku. Inną przyczyną skrócenia liczby psów rasy tuvan były rozpowszechnione kradzieże bydła z wykorzystaniem zatrutych przynęt do psów, pilnujących stado domowych zwierząt. Tuvan nie ma nic wspólnego z buriat-mongolskim wilkodawem oraz owczarkiem mongolskim, chociaż na pierwszy pogląd wszystkie trzy rasy są podobne między sobą. Do czasów obecnych tuvany nie były znane w szerokich kołach kynologów. Pierwsze psy pojawiły się w Moskwie w 2000 latach. Jakiekolwiek informacje na temat charakterystyk i zachowania psów tej rasy są bardzo wartościowe. W 2005 roku w Moskwie w ramach wystawy po raz pierwszy dokonane plemienna obserwacja tuvana. Według klasyfikacji Rosyjskiej Federacji Kynologicznej owczarek tuvan jest nazywany pies tuvan do stróżowania. Psy zwróciły na siebie ogólną uwagę i zostały wysoko ocenione przez ekspertów
Kraj pochodzenia: Rosja, Mongolia.
Wysokość i masa: wysokość w kłębie psa wynosi 70 cm, suki nieco mniejsze 60 cm. Waga psów 40 kg, suki 30 kg.
Kształt: u suk bardziej rozciągnięty, niż u psów.
Szata: tuvany posiadają długą, gęstą, sprężystą sierść, nie jedwabistą z lekką fałdą. Podszerstek dobrze rozwinięty, gruby, gęsty. Włos okrywowy tworzy kołnierz na szyi i kłębie, na nogach - portki, na ogonie - pióro, które są najlepiej wyrażone u psów. Spotykane są psy z porównywalnie krótką sierścią (ok 4-5cm) i dobrze przylegającym włosem okrywowym bez cech sierści zdobiącej.
Umaszczenie: czarne i czarne podpalane, rzadziej są spotykane - brązowy, żółty, blado żółty, szary, biały, biały ze znaczeniami czarnymi, łaciaty. Dopuszczalne są białe znaczenia na szyi (w kształcie wielkiego znaczenia na gardle lub niepełne obroży), na klatce piersiowej, łapach, ogonie, oraz na grzbiecie nosa w kształcie bruzdy. Czarne podpalane osobniki z wielkimi znaczeniami białymi na łapach i klatce piersiowej opisywane jak trójkolorowe. Na białym tle znaczeń dopuszczalne kropki w odcieniu umaszczenia podstawowego. Pożądaną charakterystyką u psów z umaszczeniem czarnym podpalanym są znaczenia nad oczami w odcieniu podpalania.
Głowa: jest proporcjonalna wobec tułowia, masywna, dobrze umięśniona, odpowiada płci. Skóra porośnięta miękkim krótkim włosem. Mózgoczaszka - szeroka, masywna, z dobrze wysklepionymi, lecz nie przesadnie policzkami, wyraźnymi łukami nadbrewnymi i wyraźnym guzem potylicznym, jaki może być wygładzony dzięki dobrze rozwiniętej muskulaturze. Łeb szeroki od płaskiego do lekko wypukłego, stop dobrze wyrażony. Kufa równa lub nieco dłuższa od czaszki, dobrze wypełniona pod oczami, szeroka i głęboka u nasady, zwężająca się ku nosowi. Patrząc w profilu posiada bliski kształt do prostokata, z góry - masywnego zwężającego się klina. Grzbiet nosa prosty.
Uszy: średniego rozmiaru, przybierające trójkątny kształt, wiszące, przylegające ku głowie. Gdy pies jest czujny uszy podniesione i skierowane nieco do przodu. Skóra ucha na zewnątrz porośnięta miękkim krótkim włosem, wewnątrz - bardziej długim jasnym włosem, tworząc kolczyki.
Oczy: bardzo wyraziste, średniego rozmiaru, w kształcie owalu, szeroko rozstawione, od prosto osadzonych do ukośnie osadzonych. Dopuszczalne jakiekolwiek odcienie barwy brązowej (pożądana bardziej ciemna barwa). Powieki mocno przylegające lub lekko wiszące. Wzrok pewny siebie, uważny, podejrzały, badający.
Szyja: bardzo potężna, prawie okrągła w cięciu poprzecznym, szeroka u nasady, z dobrze rozwiniętą muskulaturą. Długość równa się długości głowy, w miarę wygięta, z charakterystycznym dla rasy podgardlem.
Zęby: żuchwa mocna, szeroka, silna, z dobrze rozwiniętą muskulaturą. Zęby białe, duże, mocne, pełna formuła zębowa. Kły wielkie szeroko ustawione. Doskonały zgryz nożycowy lub cęgowy.
Obudowa: kłąb szeroki, muskularny, w miarę wyrażony (więcej u psów). Wysokość w kłębie nieco większa i równa się wysokości w krzyżu. Plecy średniej długości, proste, mocne, szerokie, z dobrze rozwiniętą muskulaturą. Lędźwie krótkie, mocne, szerokie, proste, umięśnione. Zad średniej długości, szeroki, z dobrze rozwiniętą muskulaturą, prosty lub nieco skośny. Brzuch w miarę podciągnięty, nieco wyżej linii piersi.
Pierś: szeroka, objęta, prawie okrągła w cięciu poprzecznym, widocznie rozszerzajaca się za łopatkami, w miarę długa, głęboka, opuszczona do linii łokci lub poniżej. Żebra wysklepione. Przednia część klatki piersiowej dobrze rozwinięta i wysunięta do przodu w odniesieniu do stawu ramienno-łopatkowego. Kość piersiowa długa. Ogólne wrażenie masywności przedniej części obudowy może być wzmocniona dzięki wyraźnemu podpiersiu.
Ogon: wysoko osadzony, gruby u nasady, porośnięty gęstą sierścią. W stanie spokoju w kształcie sierpa, opuszczony do stawów skokowych i poniżej. W ruchu lub przy wytężonej uwadze noszony od nasady nad plecami zgięty w kółko. U psów ogon jest porośnięty bardziej długą sierścią, niż u suk, tworzy pióro na końcu ogona z długiego włosa okrywowego.
Kończyny (przednie i tylne): kończyny przednie - patrząc z przodu - proste, równoległe, szeroko ustawione. Długość przedniej nogi do łokci ledwo więcej, lub równa się połowie wysokości w kłębie. Łopatki szerokie, długie. Koście ramienne długie, ustawione ukośnie. Stawy ramienno-lopatkowe dobrze kątowane, kąt 100॰. Ramiona muskularne. Łokcie przylegają ku klatce piersiowej, dobrze rozwinięte. Przedramienia proste, masywne, okrągłe w cięciu. Śródręcza krótkie, masywne, mocne, proste i lekko ukośne. Kończyny tylne, patrząc z tyłu - proste, równoległe. Kąty kolanowych i skokowych stawów w miarę wyrażone i określone. Uda szerokie z dobrze rozwiniętą muskulatura. Koście udowe średniej długości, ustawione z ledwo widocznym pochyleniem. Podudzie średniej długości. Stawy skokowe silne, szerokie, kość piętowa długa. Śródstopia niedługie, masywne, ukośnie ustawione. Łapy wielkie, okrągłe, zwarte, z długą sierścią między palcami. Ruchy pewne siebie, lekkie, swobodne, sprężyste, dobrze skoordynowane i zbalansowane. Najbardziej charakterystycznym biegiem jest kłus z silnym napędem, ktora przy zwiększeniu prędkości przechodzi w kłus rozwalony lub galop. Na kłusie linia górna równa oraz pozioma.
Cechy atrakcyjne: tuvany to psy do towarzystwa, pasterskie, do stróżowania, psy służbowe o przekonujących i poważnym wyglądzie. Posiada dobrze wyrazone cechy stróża i pastucha, nie demonstrując przy tym nieuzasadnionej agresji (w odróżnieniu od innych psów ochronnych psy nie charakteryzują się agresją ani złośliwością). Charakter twardy, spokojny, nieufny wobec nieznajomych, nie obciąża swoją obecnością właściciela. Zachowanie pewne siebie, samodzielne, zrównoważone. Reakcja charakterystyczna - obronna w formie aktywnej. Na terenie chronionym ciągle pilnuje i kontroluje każdy ruch, w spokojnych okolicznościach szybko się rozluźnia.
Producent profesjonalnych akcesoriów i sprzętu dla psów przedstawia dobór produktów dla psów rasy tuvan, w ofercie znajdziecie Państwo: gryzaki, mufki, kliny do zabawy i tresury psów rasy tuvan, obroże, kagańce, szelki, smycze ze skóry, nylonu i metalowe dla tuvana.
